آنچه بايد در مورد مواد شوينده و تاثير آن ها بر سلامت خانواده بدانيم؛
برای تاثير كامل ضدعفونی‌كننده روی ميكروب‌ها، دستورالعمل‌های روی برچسب بايد به دقت به‌كار گرفته شوند.
همه ما دارا بودن برچسب برای هر محصول را يک امتياز می‌دانيم اما اكثر اوقات متوجه مزايای اطلاعات مندرج در آن نيستيم. به خصوص در مورد مواد شوينده كه لازم است با دقت بيشتری اطلاعات روی برچسب را بخوانيم تا بتوانيم تمامی اطلاعات مفيد لازم برای به‌كارگيری آن را كسب كرده و با طريقه مصرف آن آشنا شويم.
علاوه بر نام محصول كه به نام تجاری هر محصول اشاره دارد و نوع محصول كه بيانگر نحوه مصرف است، اطلاعات ديگری بايد روی برچسب ماده شوينده نوشته شده باشد. مهم‌ترين آن ها “طريقه مصرف” است كه جزئيات به‌كارگيری محصول به منظور حصول نتيجه مطلوب را بيان مي‌كند. به‌عنوان مثال اينكه اين محصول به چه مقدار بايد استفاده شود، براي چه سطح يا ظروفی به‌كار برده شود و برای چه سطوح يا ظروفی نبايد به‌كار رود. مواد تشكيل‌دهنده يا همان “فرمول تركيبی” هم مورد ديگری است كه ذكر می شود. براي ضدعفونیكنندهها بايد تركيبات فعال آن فهرست شود. مورد مهم ديگر اطلاعات مربوط به ايمنی است: اين مطالب معمولا پس از عبارت توجه، خطر، يا احتياط درج شده‌اند و توصيه‌هايی راجع به اقدامات لازم در شرايط اضطراری دارند، كه لازم است آن را حتما بخوانيد. در مورد نحوه نگهداری و يا دور ريز مواد هم روی برچسب، اطلاعاتی موجود است كه ضروری هستند. مثلا عبارت: در جای خشک و خنک نگهداري شود. يا «ظرف خالی را قبل از دور انداختن شستشو دهيد». مجموعه‌ای از اطلاعات در قسمت اطلاعات زيست محيطي نيز روی ظرف محصول ذكر می‌شود كه اشاره به قابل بازيافت بودن ماده و ظرف آن دارد و اين كه آيا تركيبات از نوع ناپايدار در محيط هستند يا نه؟ وزن خالص يا حجم محصول طبق مقررات بايد روی آن درج شده باشد. در ضمن با خواندن نام، آدرس و تلفن سازنده خواهيد توانست در صورت نياز با سازنده تماس گرفته، مشكلات خود را مطرح كنيد.
توجه _ توجه!
در برچسب محصول عبارات هشداردهنده از اهميت بالايي برخوردارند. اين عبارات با توجه به ميزان خطر به چند دسته تقسيم مي‌شوند: پر استفاده‌ترين عبارت توجه يا هشدار است و از مفهوم آن ها چنين برمی‌آيد كه محصول مورد استفاده منجر به آسيب دائمی نمی‌شود، ليكن اقدامات كمكی اوليه بايد همواره به كار گرفته شوند. در پاره‌ای از موارد به دنبال تماس با ماده پاک‌كننده، چشم و پوست مي‌تواند دچار سوزش شده يا تاثيرات سوئی از جمله سرگيجه و تهوع ناشی از بلع را به دنبال داشته باشد. اكثر شوينده‌های ماشين لباسشويی و ظرفشويی، برخی از ضدعفونیكنندهها از شوينده‌های چندمنظوره، چنين اثراتی از خود به جا می‌گذارند. عبارت “خطر” نشان‌دهنده آن است كه تماس اتفاقی با محصول غليظ، موجب آسيب دائمی بافت‌ها می شود. مثلا خوردن بعضی از اين مواد صدمه جدی به محيط دهان، گلو و معده وارد می‌آورد و يا برخی ديگر از اين مواد در صورت تماس، اشعه، حرارت و يا جرقه، مشتعل می شوند. اين اخطار گاهی برای محصولات پرقدرت‌تر نظير شوينده‌های اجاق گاز و يا مجاری لوله‌های مسدود شده به‌كار می‌رود. اكثر محصولات اين گروه درب‌هايی دارند كه توسط كودكان قابل باز شدن نيستند. عبارت سمي شديدترين نحوه اعلام خطر در مورد اثرات منفی يک محصول است و به ندرت روی شوينده‌های خانگی به چشم می خورد. برخی مواد شيميايي قليايی مورد استفاده در ماشين مثل ضديخ‌ها از اين گروه هستند.
استفاده‌های خطرناک
گاهی عبارات مندرج خطرات و عواقب احتمالی خاصی كه در نتيجه استفاده عادی يا تماس ناخواسته (از جمله تماس با چشم يا بلع آن) رخ می‌دهد را بيان می‌كنند، مثلا عبارت سوزاننده پوست و چشم يا قابل اشتعال نشان می‌دهد كه اين محصول نبايد روی پوست و چشم پاشيده شود. همچنين در محل‌های گرم يا نزديک آتش قرار داده شود. بعضی عبارات طرز استفاده صحيح از محصول را بيان مي‌كنند مثلا اين كه «در مكان‌های دارای تهويه يا پنجره باز استفاده شود» به ما گوشزد می‌كند، استنشاق گاز يا بخار متصاعد شده از اين محصول می‌تواند به ريه و ساير مخاطات (دهان و بينی) ما صدمه بزند و در مورد سفيدكننده‌ها اغلب اين عبارت ذكر شده است: به دليل آزاد شدن گاز سمی، با ساير مواد پاک‌كننده مخلوط نشود. گاهی بعضی از خانم‌ها آن‌قدر نسبت به تميزی وسواس دارند كه فكر می‌كنند اگر سفيدكننده و جرم‌گير و پودر شوينده را با هم مخلوط كنند، ديگر هيچ آلودگی در سطح مورد نظر باقی نخواهد ماند، غافل از اين كه تركيب اين مواد می‌تواند هم برای سلامت انسان خطرناک باشد و هم به سطح مورد نظر آسيب وارد كند.
البته عبارت «دور از دسترس كودكان نگهداری شود» روی اغلب محصولات ديده می‌شود اما باز هم گاهی پيش می‌آيد كه كودكی دور از چشم والدين به سراغ يكي از اين مواد رفته و آن را خورده يا روی پوست و چشم خود ماليده است. بنابراين دستورالعمل كمک‌های اوليه در موارد ضروری نيز درج مي‌شود. به عنوان مثال: «اگر بلعيده شد آب بنوشيد و با پزشک تماس بگيريد» يا «اگر در چشم پاشيده شد فورا با مقادير زيادی آب شستشو دهيد». زمانی كه مصرف محصول با خطراتی همراه است معمولا روی برچسب عبارت «از دستكش استفاده شود» را می‌بينيد. گاهی هم به‌دليل قابل اشتعال بودن، عبارت «دور از حرارت تابش مستقيم آفتاب قرار دهيد» را روی محصول می‌بينيد. در صورتی كه جمله » ظرف خالی را دوباره مورد استفاده قرار ندهيد» روی محصول نوشته شود، حتما به آن عمل كنيد. همه اين جملات تنها برای ايمني و سلامت شماهستند.
پاكيزه كردن سطوح، با كدام ماده و به چه منظور
كليدی‌ترين كار برای مبارزه كردن با ميكروب‌ها، تميز كردن مستمر سطوح محيط زندگی است. زمانی كه كودكانی پرتحرک و كنجكاو را در اطراف خود داريم، موضع تميز كردن روزمره سطح از اهميت خاصی برخوردار می شود. در اين رابطه لازم است مواد تميز كننده مناسبی برای جلوگيری از انتشار بيماری‌های عفونی انتخاب شود. مواد متنوعی برای تميز نگهداشتن خانه يا محل كار در بازار موجود است كه هر يک از آن ها برای نوع خاصی از فرايند تميز كردن طراحی و توليد شده‌اند. گاهی اوقات انتخاب يک ماده مناسب برای يک منظور خاص كمی دشوار به‌نظر می‌رسد. بنابراين اجازه دهيد نگاهی داشته باشيم به دسته‌بندی و كاری كه اين مواد می‌توانند انجام بدهند.
پاک‌كننده‌های دستشويی و وان حمام: معمولا كاربرد آن ها در سينک دستشويی، وان و كاشی‌های حمام است و بسياری از آن ها می‌توانند ضدعفونی كننده نيز باشند.
ساينده‌ها: مواد تميزكننده ساينده كه گاهی ضدعفونی‌كننده نيز هستند.
ضدعفونیكنندهها: تنها مواد پاک كننده‌ای كه به‌صورت واقعی ميكروب‌ها را از بين مي‌برند. عبارت ضدعفونی‌كننده روی برچسب اين محصولات بدين معناست كه در ساخت آن ها مشخصه‌ها و ضوابط منطقه‌ای رعايت شده است. برای تاثير كامل ضدعفونی‌كننده روی ميكروب‌ها، دستورالعمل‌های روی برچسب بايد به دقت به‌كار گرفته شوند. طريقه مصرف ممكن است در محصولات مختلف، با هم متفاوت باشد.
سفيدكنند‌ه‌های كلردار: مواد سفيدكننده زمانی تاثير واقعي خود را نشان مي‌دهند كه به طور صحيح مورد استفاده قرار گيرند. اين مواد نبايد با ساير پاکكنندهها به‌طور همزمان به‌كار برده شوند.
تميزكنندههای مبلمان: اين مواد برای سطوح چوبی طراحي شده‌اند.
شيشه‌پاک‌كن‌ها: به‌منظور شستشو و زدودن ذرات ريز گرد و خاک روی شيشه طراحی شده‌اند.
تميزكنندههای توالت: برای تميز كردن سطح داخلی توالت استفاده می‌شود. در اين دسته بسياری از تميزكننده‌ها می‌توانند ضدعفونی كننده نيز باشند.
بايدها و نبايدها برای پيشگيری از مسموميت
در اينجا به پاره‌ای از راهنمايی‌هايی می‌پردازيم كه با به‌كارگيری آن ها می‌توان به اين اطمينان رسيد كه تماس‌های ناخواسته (اتفاقی) با مواد پاک‌كننده خطرناک رخ نخواهد داد:
- مواد پاک‌كننده را دور از دسترس كودكان، دور از مواد غذايی و در مكان‌هايی نظير كمد يا كابينت دارای قفل نگهداری كنيد.
- مواد پاک‌كننده را بدون كندن برچسب اختصاصی آن ها در همان ظرف مخصوص خود نگهداری كنيد.
- مواد پاک‌كننده متفاوت طريقه‌هایی مصرف مختلف و كمک‌های اوليه گوناگونی را ممكن است دارا باشند، بنابراين برخورد يكسان در هر يک از مراحل مسموميت با انواع و اقسام پاکكنندهها می‌تواند بسيار خطرناک باشد.
- به هنگام بروز تماس اتفاقی با اين مواد، بايد اطلاعات دقيق شيميايی در اختيار افراد اورژانس يا پزشک مربوطه قرار گيرد تا اقدامات لازم نيز بر همان اساس صورت پذيرد.
- تميز كردن سطوح مختلف را معمولا به زمانی موكول كنيد كه كار زيادی برای انجام دادن نداشته باشيد، مثل وقتی كه كودكان حضور ندارند و خانه شلوغ نيست!
- پس از استفاده از مقدار لازم از ماده پاک كننده، مابقی آن را بلافاصله در محل خود قرار دهيد.
- پیمانه مورد استفاده در يک ماده پاک‌كننده را بلافاصله و به منظور كاهش خطر، قبل از استفاده از ماده پاک‌كننده ديگر شستشو داده و خشک كنيد.
- غالبا درب ظروف مواد پاک كننده به گونه ای طراحی شده‌اند كه توسط كودكان امكان باز شدن نداشته باشند. با اين حال اطمينان از اين طراحی ها فقط زمانی است كه قبلا درب مورد نظر به طور صحيح بسته شده باشد.
- ظروف خالی مواد پاک‌كننده را بلافاصله و با رعايت موازين بهداشتی همراه با ساير زباله‌ها دور بريزيد.
مواردی كه انجام ندادن آن ها مورد تاكيد است به شرح زير است:
- مواد پاک كننده را با هم مخلوط نكنيد. گاهی اوقات اختلاط چند ماده غيرخطرناک مي‌تواند منجر به توليد ماده خطرناک سوم شود.
- مواد سفيد كننده كلردار را هرگز توام با مواد دارای آمونياک و ساير پاک كننده‌های اسيدی استفاده و مخلوط نكنيد، زيرا امكان ايجاد گازهای خطرناک وجود دارد. (مواد دارای آمونياک نظير برخی از شيشه پاک كن‌ها و مواد مورد استفاده در ماشين های ظرفشويی اتوماتيک، و مواد دارای اسيد نظير پاک‌كننده‌های توالت و جرم‌گيرها)
- شخصی را كه سرگرم تميز كردن سطوح مختلف توسط پاک‌كننده‌هاست، دچار حواس پرتی و گيجی نكنيد.
– هرگز سطل زباله محتوی مواد آغشته به پاک‌كننده‌های مختلف را به حال خود رها نكنيد و بلافاصله آن ها را به ظرف ديگری انتقال دهيد. حضور كودكان كمتر از يك کال در محل می‌تواند احتمال بروز مشكلات و مخاطرات بعدی را افزايش دهد
در هنگام تماس اتفاقی (ناخواسته) با مواد پاک‌كننده چه بايد كرد؟
- .خونسردی خود را حفظ كنيد
- سريعا در پی آن باشيد كه كودک چه چيزی را بلعيده و يا به چشم يا پوستش پاشيده شده است. متعاقبا ظرف ماده پاک‌كننده را يافته و نحوه انجام اطلاعات اوليه مندرج روی برچسب را مطالعه كنيد. در غير اين صورت بدون فوت وقت با اورژانس تماس بگيريد.
اطلاعات زير را در رابطه با مواد پاک‌كننده به محض برقراری تماس با اورژانس در اختيار افراد مسئول قرار دهيد:
- نام تجاری و نام شركت توليدكننده
- نوع ماده
- مواد تشكيل‌دهنده تركيبات
- مقدار احتمالی كه توسط كودک بلعيده شده اگر بلعيده
- نحوه تماس از طريق بلع دهانی، تماس پوستی، ورود به چشم، مخاط بينی و…
- مدت زمان سپری شده از زمان تماس
- سن و وزن و ساير اطلاعات مربوط به فرد يا كودک مسموم
- شرايط سلامت و سوابق بيماری فرد يا كودک مسموم
- با دقت و جديت مراقب همه حركات و رفتارهای فرد يا كودک مسموم باشيد و هرگونه تغيير قابل توجهی را به مسئولان اورژانس اعلام كنيد.
- در هر حال چنان چه تصميم به انتقال مصدوم به بيمارستان گرفتيد، ظرف ماده پاک‌كننده و نيز بخشی از پارچه يا وسائل آلوده به ماده قی شده را با خود به همراه داشته باشید.
